W każdym kraju obowiązują procedury ostrzegania ludności przed niebezpieczeństwem. Ludzie mają dzięki temu czas, by zminimalizować skutki zagrożenia. Dowiedz się, kto je tworzy i jak ostrzega ludzi w naszym państwie.
System zapewnienia bezpieczeństwa
Na terenie Polski funkcjonuje jednolity, krajowy system ostrzegania i alarmowania ludności. Nadzór na nim sprawują rządowe oraz wojewódzkie, powiatowe i gminne centra zarządzania kryzysowego. Wojewodowie, starostowie, prezydenci miast, burmistrzowie i wójtowie są zarazem szefami obrony cywilnej na swoim terenie. W strukturach tych funkcjonuje także, powoływany doraźnie, zespół zarządzania kryzysowego Ministerstwa Obrony Narodowej.
Zagrożenie jest wokół nas. W krajach wysokorozwiniętych w każdej chwili może dojść do skażeń chemicznych, biologicznych lub promieniotwórczych. Przecież codziennie transportuje się tutaj duże ilości środków chemicznych, pracuje tu wiele laboratoriów, a prąd wytwarzają elektrownie jądrowe. Sytuację monitoruje od 2006 roku Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania, złożony z wielu elementów i instytucji. Ich działania koordynuje armia. Sprawuje też nadzór nad całością. Centrum dyspozytorskim systemu jest Centralny Ośrodek Analizy Skażeń Sił Zbrojnych. W przypadku zagrożenia, instytucja ta tworzy krajowe centrum dyspozycyjne.
– W sytuacji niebezpieczniej koordynujemy wykorzystanie wszystkich dostępnych sił i środków, aby zagrożenie zneutralizować. Natomiast na co dzień bezustannie monitorujemy sytuację – mówi płk Bogusław Kot, dowódca Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń. – Podległe nam placówki analizy skażeń działają w każdym województwie. Żołnierze specjaliści pełnią w nich całodobowe dyżury. Są gotowi reagować niezwłocznie, jeśli zgłoszone zostanie zagrożenie chemiczne lub biologiczne. Automatyczny system monitorujący bezustannie analizuje stan promieniowania we wszystkich rejonach kraju – dodaje.
Stała współpraca
Udział wojska w krajowym systemie ostrzegania i alarmowania o zagrożeniach nie ogranicza się do wykrywania i analizowania skażeń. Żołnierze wchodzą w skład zespołów zarządzania kryzysowego wszystkich szczebli. Są łącznikami władz lokalnych, odpowiedzialnych za ochronę ludności, z kierownictwem resortu obrony. Członkom zespołów służą też wszelką pomocą.
– Potwierdzamy, że zagrożenie istnieje i uruchamiamy wszelkie możliwe siły i środki, aby je zlikwidować. Wykonujemy także analizy rozprzestrzeniania się niebezpiecznych substancji. Na ich podstawie wojewoda czy starosta podejmuje decyzje, z jakiego terenu trzeba natychmiast ewakuować ludność – wyjaśnia kpt. Dariusz Giemza z wrocławskiego Ośrodka Analizy Skażeń.
Dobra współpraca władz lokalnych z wojskiem w sytuacjach kryzysowych jest najlepiej widoczna podczas akcji przeciwpowodziowych. Dzięki sprawnemu systemowi wielu ludzi zostało ostrzeżonych przed kataklizmem, udało się uniknąć wielu zniszczeń, a mieszkańcy zalanych miast i wsi byli szybko ewakuowani.
Nie tylko wyjące syreny
Informacyjne o zagrożeniach są przekazywane ludności za pomocą syren mechanicznych i elektronicznych. Ale nie tylko. O niebezpieczeństwie informować może także bicie w dzwony czy dźwięk klaksonów samochodowych. Służą do tego również komunikaty radiowe i telewizyjne, informacje przesyłane za pomocą faksów i telefonów, ostrzeżenia wywieszane na słupach i tablicach ogłoszeniowych, ulotki, komunikaty ogłaszane przez nagłośnienie z samochodów, a także przekazywane przez gońców.
Ostrzeżeniami za pomocą syren sterują centrale alarmowe rozmieszczone we wszystkich większych miastach. Urządzenia emitujące dźwięki rozmieszczone są w takich punktach, by uzyskały maksymalny zasięg i słyszalność na obszarach najbardziej zaludnionych. Współczesne urządzenia cyfrowe mogą emitować nie tylko modulowany dźwięk syreny ogłaszający alarm, ale także powtarzające się komunikaty głosowe o rodzaju zagrożenia.
– W zależności od potrzeb możemy uruchomić jedną lub kilka syren w wybranym obszarze, lub wszystkie w całym mieście. System elektroniczny daje duże możliwości. W razie potrzeby komunikaty możemy wyświetlać na tablicach elektronicznych przystanków tramwajowych czy w autobusach – wylicza Andrzej Pawlak, kierownik działu obrony cywilnej Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Miejskiego we Wrocławiu.
Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze mogą być emitowane wyłącznie w sytuacji rzeczywistego zagrożenia. Wszelkie treningowe użycie tych urządzeń musi być ogłoszone ludności na 24 godziny przed rozpoczęciem ćwiczeń.
Bez paniki
Gdy słyszymy trzyminutowe modulowane wycie syren, nie wolno wpadać w panikę. Powinno się włączyć radio lub telewizor na stację lokalną, które poinformują, przed jakim zagrożeniem ostrzegani są ludzie. Powinny też podać komunikat, co mieszkańcy powinniśmy w tej sytuacji zrobić.
Jest duże prawdopodobieństwo, że będą się musieli szybko ewakuować z miejsca zamieszkania. W związku z tym powinni wyłączyć w domach urządzenia elektryczne i gazowe, wygasić ogień w piecu lub kominku, zamknąć okna i zabezpieczyć mieszkanie.
Szykując się do wyjścia, należy zabrać dokumenty osobiste, zapas żywności, indywidualne środki ochrony przed skażeniami, środki opatrunkowe oraz w miarę możliwości latarkę elektryczną, koc, odbiornik radiowy na baterię i leki zażywane na stałe. Powinno się zapukać do sąsiadów, by upewnić się, czy słyszeli alarm. Jeśli są niedołężni, niepełnosprawni, sąsiedzi powinni im pomóc. Kierowcy prowadzący pojazd w chwili ogłoszenia alarmu powinni go zatrzymać w takim miejscu, aby nie blokował ciągów komunikacyjnych. Przyjmuje się, że po ogłoszeniu alarmu mieszkańcy powinni udać się do najbliższego schronu, jeśli znają jego lokalizację, innej kryjówki lub miejsca wskazanego w komunikatach.
Odwołaniem alarmu jest trzyminutowy, ciągły dźwięk syren.
